NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
11 - (851) وحدثنا
قتيبة بن سعيد
ومحمد بن رمح
بن المهاجر.
قال ابن رمح.
أخبرنا الليث
عن عقيل، عن
ابن شهاب.
أخبرني سعيد
بن المسيب ؛
أن أبا هريرة
أخبره ؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال:
"إذا
قلت لصاحبك:
أنصت، يوم
الجمعة،
والإمام يخطب،
فقد لغوت".
[ش
(فقد لغوت) قال
أهل اللغة:
يقال: لغا
يلغوا كغزا
يغزو. ويقال:
لغى يلغي كعمي
يعمى. لغتان.
الأولى أفصح.
وظاهر القرآن
يقتضي هذه
الثانية التي
هي لغة أبي
هريرة. قال
الله تعالى:
وقال الذين
كفروا لا
تسمعوا لهذا
القرآن
والغوا فيه.
وهذا من لغى
يلغي. ولو كان
من الأول
لقال: والغوا
بضم الغين.
ومعنى فقد
لغوت أي قلت
اللغو. وهو
الكلام
الملغي
الساقط
الباطل
المردود].
{11}
Bize Kuteybetü'bnü Saîd
ile Muhammedü'bnü Rumh b. EI-Muhâcir rivayet ettiler, ibni Rumh Dediki: Bize
Leys, Ukayl'den, o da ibni Şihâb'dan naklen haber verdi. (Demişki): Bana
Saîdü'bnü'l-Müseyyeb haber verdi. Ona da Ebû Hureyre haber vermişki, Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :
«Cuma günü imam hutbe
okurken arkadaşına (sus!) dedinmi boş yere lakırdı etmiş olursun!» buyurmuşlar.
(851) وحدثني
عبدالملك بن
شعيب بن
الليث. حدثني
أبي عن جدي.
حدثني عقيل بن
خالد عن ابن
شهاب، عن عمر
بن
عبدالعزيز،
عن عبدالله بن
إبراهيم بن
قارظ. وعن ابن
المسيب ؛
أنهما حدثاه ؛
أن أبا هريرة
قال: سمعت
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
يقول. بمثله.
{….}
Bana Abdülmelik b. Şuayb
b. Leys de rivayet etti. (Dediki): Bana babam, dedem'den rivayet etti. (Demişki):
Bana Ukayl b. Hâîid, İbni Şihâb'dan, o da Ömeru'bnü Abdilazîz'den, o da
Abdullah b. İbrahim b. Kaariz ile İbni'l-Müseyyeb'den naklen rivayet etti.
Onlar da Ebû Hureyre'den rivayet etmişler ki, Ebû Hureyre:
«Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken işittim..» diyerek yukarki hadîsin mislini
rivayet etmiş.
م (851) وحدثنيه
محمد بن حاتم.
حدثنا محمد بن
بكر. أخبرنا
ابن جريج.
أخبرني ابن
شهاب.
بالإسنادين
جميعا. في هذا
الحديث، مثله.
غير أن ابن
جريج قال:
إبراهيم بن
عبدالله بن
قارظ.
{….}
Bana, bu hadîsi Muhammed
b. Hatim de rivayet etti. (Dediki): Bize Muhammed b. Bekr rivayet etti. (Dediki):
Bize İbni Cüreyc haber verdi. (Dediki): Bana İbni Şihab iki isnadı ile birden
bu hadisin mislini haber verdi. Yalnız İbni Cüreyc: «İbrahim b. Abdîllâh b.
Kaariz...» demiş.
12 - (851) وحدثنا
ابن أبي عمر.
حدثنا سفيان
عن أبي الزناد،
عن الأعرج، عن
أبي هريرة، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم ؛
قال:
"إذا
قلت لصاحبك:
أنصت، يوم
الجمعة،
والإمام
يخطب، فقد
لغوت".
قال أبو
الزناد: هي
لغة أبي
هريرة. وإنما
هو فقد لغوت.
(4) باب
في الساعة
التي في يوم
الجمعة.
{12}
Bize İbni Ebî Ömer dahî
rivayet etti. (Dediki): Bize Süfyân, Ebu'z-Zinâd'dan, o da A'rac'dan, o da Ebû Hureyre'den,
o da Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den naklen rivayet etti. Şöyle
buyurmuşlar:
«Cuma günü imam hutbe
okurken arkadaşına (sus!) declinmi lagv yapmış olursun.»
Ebû'z-Zinâd; «Bu (lağita)
Ebu Hureyre'nin lügatidir. O(nun doğrusu) ancak Iâğavte'dir.» demiş.
İzah:
Bu hadîsi Buhârî
«Kitâbü'l-Cumua» da tahrîc ettiği gibi bütün «Sünen» sahipleri dahî rivayet
etmişlerdir. Tirmizî bu hadîsi rivayet ettikden sonra: «Bu bâbda İbni Ebî Evfâ
ile Câbir b. Abdillâh 'dan dahî rivayetler vardır.» demişdir.
İbni Ebî Evfâ
(Radiyallahû anh) hadîsini İbni Ebî Şeybe «Musannef» inde rivayet etmişdir. Bu
hadîs mevkuf da olsa yine merfû' hükmündedir. Çünkü bir kimsenin kendinden
söyliyeceği sözler kabilinden değildir.
Câbir (Radiyallahû anh)
hadisini yine İbni Ebî Şeybe «Musannef» inde Bezzâr ile Ebû Ta'lâ da «Müsned»
lerinde rivayet etmişlerdir. Mezkûr hadîsde beyân edildiğine göre Sa'd b. Ebî
Vakkaas (Radiyallahû anh) cuma günü bir zât'a (senin namazın olmadı!) demiş; o
zât bunu Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) 'e söylemiş, ve :
— Yâ Resûlâliah! Sa’d,
bana, Namazımın namaz olmadığını söyledi.. demiş. Resûlullah (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem);
«Niçin ya Sa'd?» diye
sorunca, Sa'd:
— Çünkü sen hutbe okurken o konuşuyordu... cevabını
vermiş. Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Sa'd doğru
söylemiş.» buyurmuşlar.
Aynî'nin de beyan
ettiği vecihle bu bâb da İbn-i Abbas, Ebû Zerr, Ebu'd-Derdâ', Abdullah b.
Mes'ûd, Abdullah b. Amr ve Alî b. Ebî Tâlib (Radiyallahû anhûm) hazerâtından da rivayetler vardır.
İbni Abbâs (Radiyallahû
anh) hadîsini imam Ahmed ile Bezzâr «Müsned» lerinde; Taberânî de «EI-Kebîr»
inde tahrîc etmişlerdir. Bu hadîsde îbni Abbâs şöyle demektedir :
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem): cuma günü imam hutbe okurken konuşan kimse, kitap taşıyan
eşek gibidir. Ona (sus) deyenin de cum'ası yokdur; buyurdular»
Ebû Zerr ile
Ebu'd-Derdâ' hadîslerini Taberânî rivayet etmişdir.
Bu hadîslerde beyân edildiğine
göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) cuma günü minber üzerinde bir
sûre okumuş. Bunun üzerine Ebu'd-Derdâ',
Ubeyy b. Kâ'b'ı dürterek :
— Bu sûre ne zaman nazil oldu Ben, bunu şimdiye
kadar hiç işitmedim; demiş. O da, ona:
— Sus! diye işaret etmiş. Namazdan çıkınca
Ubeyy :
— Senin kıldığın namazdan ettiğin kâr yalnız
yaptığın boş boğazlıkdır! demiş. Ebu
'd-Derdâ' (Radiyallahu anh) da bunu Nebi (Sallalîahu Aleyhi ve Sellem) 'e haber
vermiş. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :
«Ubeyy doğru söylemiş.»
buyurmuşlar.
Abdullah b. Mes'ûd
hadîsini, İbni Ebî Şeybe «Musannef» inde; Taberânî de «El-Kebîr» inde rivayet
etmişlerdir. O hadîsde Hz. İbni Mes'ûd: «İmam minbere çıktığı vakit yanındakine
(sus!) demen boşboğazlık nâmına kâfiîdir.» demişdir. Bu hadîs mevkuf da olsa,
yine merfû' hükmündedir. Zîra mevsuk râvîler tarafından rivayet olunmuşdur;
böyle bir sözü bir kimse kendinden söyleyemez.
Abdullah b. Amr
hadîsini Ebû Dâvûd tahrîc etmişdir. Bu hadîsde Resulullah {Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurmuşlardır :
«Cuma'ya öç nevi'
kimseler gelir:
Birincisi : Boşboğazlık
yapmağa gelen kimsedir. Böylesinin cum'adan nasibi, yaptığı boşboğazlıkdır.
İkincisi : Duâ etmek
için cuma namazına gelen kimsedir. Böylesi Allah Teâlâ'ya duâ etmişdir, ona
dilerse verir dilerse vermez.
Üçüncüsü: Cuma namazına
sükût ederek dinlemek için gelen ve hiç bir müslümanın boynuna basıp geçmeyen,
kimseye eziyet vermeyen adamdır. İşte bu yaptığı ondan sonra gelecek cumâ'ya
kadar ve üç günlük de ziyâde günahlarına keffâretdİr. Çünkü Allah Teâlâ (Her
kim bir hayır işlerse, kendisine o hayırın on misli sevep vardır.) buyurmuşdur.»
Hz. Ali (Radiyallahû
anh) hadîsini İmam Ahmed b. Hanbel merfû' olarak tahrîc etmişdir. Bu hadîsde:
«Ve kim (sus!) derse,
konuştu demekdir. Konuşan kimsenin ise cum'ası yokdur.» buyurulmuşdur.
Lâgv : Ahfeş'in
beyânına göre: Aslı olmayan bâtıl sözler konuşmakdır. Bâzıları lâgv'in : «doğru
olan vecih'den sapmak.» mânâsına geldiğini söylerler.
Bir takımları da: «Ecir
zayi oldu, fazilet kalmadı.» mânâsına geldiğini söylemişlerdir. Kelime nâkıs-ı
vâvî'dir. Hz. Ebû Hureyre onu nâkıs-ı yâî gibi okuduğundan Ebu'z-Zinâd.: «Bu
Ebû Hureyre'nin lügatidir.» demişdir.